Een groot deel van de werkdag van de brand- en veiligheidswacht wordt besteed aan brandpreventie-controles. Brandveiligheid is een groot aandachtspunt. Vaak worden beide functies dan ook gecombineerd. Een brand- en veiligheidswacht wordt doorgaans ingehuurd door een opdrachtgever. Hij/zij werkt dan ook vooral op locatie van de opdrachtgever. Ook voor feesten en eenmalige evenementen worden brand- en veiligheidswachten ingehuurd.
De taken en verantwoordelijkheden van de brand- en veiligheidswacht zijn:
- werkvergunningen controleren
- controleren van de (aanwezigheid van) persoonlijke beschermingsmiddelen
- zorgen dat voorschriften en procedures worden nageleefd
- diverse andere taken die aan veiligheid gerelateerd zijn
Voor grootschalige branden wordt de brandweer (althans de hogere rangen van de brandweer) ingeschakeld, maar brand- en veiligheidswachten weten hoe ze een beginnende brand kunnen bestrijden, hoe ze EHBO moeten toepassen en hoe ze een gebouw moeten ontruimen. Bovendien zijn ze vakbekwaam op het gebied van brandpreventie-controles.